Chính từ ý thức vươn lên đó mà thành phố Từ Sơn hôm nay, dù đang phát triển nhanh trên con đường Công nghiệp hoá – hiện đại hoá, nhưng dưới sự định hướng, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, công tác khuyến học, khuyến tài lại càng trở nên hiện quả hơn bao giờ hết, trở thành động lực khơi dậy và thúc đẩy mạnh mẽ hơn truyền thống hiếu học của quê hương.

Nói về truyền thống hiếu học ở Từ Sơn xưa, nhà sử học Phan Huy Chú có nhận xét: “Về khoa giáp thì phủ Từ Sơn đứng đầu cả nước”. Riêng ở Tam Sơn, theo sách Đại Nam nhất thống chí thì: “Nơi đây nối đời có người đỗ đạt cao. Xét trong khoa bảng huyện Đông Ngàn chỉ có xã này đủ tam khôi”. Niềm tự hào về tinh thần hiếu học của người dân nơi đây đã được đúc kết trong câu ca: “Tam Sơn là đất ba gò/Của trời vô tận, một kho nhân tài”…

          Hay ở Phù Lưu - một làng cổ với những điểm nhấn đặc sắc vừa là điểm giao thương buôn bán, vừa nằm trong vùng văn hóa Kinh Bắc hưng thịnh về khoa bảng. Tại cổng làng bây giờ vẫn còn 2 câu đối “Dĩ nhân tâm vi bản/ Đạt tri thức do văn”. Đó như lời nhắc nhở con cháu nơi đây phải chăm chỉ rèn đức, luyện tài vươn lên.

Những lời nhắc nhở về sự học còn có ở rất nhiều điểm di tích, văn chỉ - hương hiền từ, từ chỉ, văn bia hiện đang còn được lưu giữ như là chứng tích ghi nhận về truyền thống hiếu học của ông cha ta.

Có thế thấy, trải qua nghìn năm, truyền thống hiếu học và khoa bảng rực rỡ ấy đã biến đất Từ Sơn - Kinh Bắc thành quê hương của “Một giỏ ông đồ/một bồ ông cống/một đống ông nghè/một bè tiến sĩ/ một bị trạng nguyên/một thuyền bảng nhãn”…

          Trong thời kỳ đổi mới, dấu ấn nổi bật trong công tác khuyến học của thành phố Từ Sơn những năm gần đây chính là việc ra mắt quỹ Khuyến học, khuyến tài Lý Thái Tổ. Quỹ vinh dự được đồng chí Nguyễn Quốc Chung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh làm Chủ tịch danh dự. Với những ý nghĩa và giá trị tốt đẹp, ngay tại buổi lễ ra mắt, Quỹ đã tiếp nhận được hơn 6,2 tỷ đồng của các cá nhân, tập thể, doanh nghiệp ủng hộ.

Quỹ khuyến học khuyến tài của thành phố được mang tên đức vua Lý Thái Tổ là thể hiện niềm tự hào của các thế hệ con cháu đối với những công lao to lớn của tiền nhân, tự hào về truyền thống văn hiến của quê hương trong suốt hàng nghìn năm lịch sử. Từ nguồn quỹ này góp phần làm điểm tựa nâng cánh những ước mơ, ươm mầm nhân tài, phục vụ sự nghiệp phát triển của quê hương, đất nước.

Lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố luôn xác định: công tác khuyến học khuyến tài, xây dựng xã hội học tập là một trong những nhiệm vụ cấp thiết. Do vậy Thành phố Từ Sơn tập trung chỉ đạo, đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng giáo viên, chất lượng giáo dục nhằm từng bước đưa sự nghiệp GD-ĐT của thành phố ngày càng phát triển.

Thành phố luôn ưu tiên đầu tư cho phát triển sự nghiệp giáo dục, xây dựng hệ thống cơ sở vật chất khang trang, kiên cố với đủ phòng học và các phòng chức năng, sân chơi, bãi tập cho học sinh. 100% trường công lập đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ kiên cố hóa phòng học trường công đạt 100%. Chất lượng giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn có nhiều chuyển biến tích cực. Năm học 2021-2022 vừa qua, khối THCS của thành phố đạt 79 giải trong kỳ thi học sinh giỏi tỉnh, đứng thứ 2 toàn tỉnh về số giải và chất lượng giải. Đây là thành công lớn thể hiện sự cố gắng nỗ lực của toàn ngành trong điều kiện vừa dạy học và phòng chống dịch Covid 19… Ngay sau đó, tháng 4/2022, Thành phố đã tổ chức thành công Lễ trao thưởng cho học sinh, nhà giáo và cán bộ quản lý có thành tích xuất sắc trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh với số tiền trên 800 triệu đồng.

Để quỹ có thêm nguồn lực và hoạt động hiệu quả, được sự thống nhất của BTV Thành ủy, UBND thành phố Từ Sơn đã kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đang công tác tại các cơ quan đơn vị, các tổ chức chính trị - xã hội, các doanh nghiệp và toàn thể nhân dân trên địa bàn ủng hộ Quỹ khuyến học, khuyến tài Lý Thái Tổ với mục tiêu “Tất cả hãy vì tương lai con em chúng ta; vì sự phát triển bền vững của quê hương Từ Sơn anh hùng”.

Thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết về “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng”, Chỉ thị số 10 của BTV Tỉnh ủy Bắc Ninh ngày 3/10/2007 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học khuyến tài, xây dựng xã hội học tập”, những năm qua, Thành ủy, UBND thành phố ban hành các kế hoạch thực hiện và đẩy mạnh chỉ đạo đối với công tác khuyến học, khuyến tài. Hội khuyến học thành phố tích cực hướng dẫn các phường triển khai Đề án “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng”. Đến nay toàn thành phố có 141 chi hội với hơn 42.000 hội viên, 370 Ban khuyến học, có gần 32 nghìn gia đình học tập, trên 300 dòng họ học tập, 12 phường đạt cộng đồng học tập. Hội khuyến học Từ Sơn đã vinh dự được nhận Cờ thi đua của Trung ương hội khuyến học Việt Nam…

Đại hội đại biểu Hội Khuyến học thành phố lần thứ V (nhiệm kỳ 2021 - 2026) đã nêu rõ mục tiêu phấn đấu có 80% gia đình đạt “Gia đình học tập”; 75% “Dòng họ học tập”, 90 - 100% đơn vị, cộng đồng học tập, từ đó hướng tới việc xây dựng xã hội học tập…

Có thể thấy ở Từ Sơn hôm nay, công tác khuyến học, khuyến tài đã góp phần làm lan tỏa, tôn vinh và nhân lên các giá trị tốt đẹp. Những thành quả trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo mang lại niềm tự hào, nhưng cũng là lời nhắc nhở để những người con Từ Sơn hôm nay phải không ngừng nỗ lực, chung tay góp sức xây dựng một thành phố Từ Sơn thông minh giàu bản sắc, xứng với truyền thống hiếu học của một vùng đất mỹ tục khả phong, địa linh nhân kiệt rạng rỡ ngàn năm qua.

Thành phố Từ Sơn đã và đang thực hiện tốt những bài học từ tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò sức mạnh của nhân dân, về tầm quan trọng của công tác giáo dục và sự nghiệp trồng người. Đưa những phẩm chất về coi trọng sự học, hiếu học, học tập suốt đời… trở thành những giá trị căn cốt, cơ bản của mỗi con người Từ Sơn, để công tác khuyến học trở thành cầu nối giữa truyền thống hiếu học tốt đẹp qua hàng ngàn năm văn hiến, khoa bảng của vùng Đông Ngàn - Từ Sơn với định hướng phát triển nguồn nhân lực, con người và khát vọng xây dựng một thành phố Từ Sơn hiện đại, tri thức và phát triển./.