Đền Ngọc Xá
Đền Ngọc Xá, thôn Phương Xá, xã Phú Hòa, huyện Lương Tài, được khởi dựng từ thời Lê. Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, nơi đây là vành đai trắng của địch nên nhiều hạng mục công trình của đền bị phá hủy. Năm 1992, nhân dân địa phương cùng nhau góp công của xây dựng lại đền.
Cổng Đền Ngọc Xá.
Lối vào Đền Ngọc Xá.
Đền nằm trên khuôn viên thoáng đãng sạch sẽ, các hạng mục công trình của Đền đều được kết cấu bằng gỗ lim theo lối kiến trúc truyền thống mang giá trị về mặt kiến trúc, nghệ thuật thẩm mỹ cao.
Đền chính.
Cửa bức bàn là một trong những kiểu cửa cổ truyền thống.
Mái đền với 4 đầu đao cong vút, thanh thoát...
Đền Ngọc Xá có kết cấu kiến trúc hình chữ Đinh gồm 3 gian, 2 dĩ Tiền đền và 1 gian Hậu cung, có mặt chính quay theo hướng nam. Gian giữa Tiền đền lắp hệ thống cửa thượng song hạ bản, hai bên xây tường kín. Bộ khung chịu lực bằng gỗ lim truyền thống, kết cấu 4 hàng cột dọc, 4 hàng cột ngang liên kết tạo thành các bộ vì. Bộ vì nóc kết cấu kiểu chồng rường giá chiêng, vì nách kiểu thức kẻ ngồi không có trang trí hoa văn.
Hậu cung là nơi đặt bài vị của Đức Thánh Mẫu Hoàng Thị Đỗ
Nơi đặt các bài vị 4 người con của Đức Thánh Mẫu Hoàng Thị Đỗ.
Đền Ngọc Xá là nơi thờ Đức Thánh Mẫu Hoàng Thị Đỗ và người con thứ nhất trong 4 người con của bà có công giúp vua đánh giặc ở Sơn Tây, Hùng Đoan, Nam Định.
Đền còn lưu giữ được các đạo sắc phong do các đời Vua ban tặng.
Đền hiện còn bảo lưu được nhiều cổ vật thời Nguyễn như: bia đá, hoành phi, câu đối, lư... mang nhiều ý nghĩa lịch sử, văn hóa.
Bia đá cổ có niên đại Thiệu Trị 5 (1845).
Chiêng cổ được lưu giữ tại đền.
Từ xưa, đây là trung tâm văn hóa lớn có ý nghĩa tâm linh sâu sắc trong đời sống của nhân dân, nơi để nhân dân tôn vinh lòng yêu nước - một truyền thống quý báu của dân tộc. Đồng thời là nơi thể hiện tính cố kết cộng đồng làng xã, những đặc trưng văn hóa riêng biệt của địa phương từ người được thờ, lễ hội truyền thống.
Lễ hội Đền Ngọc Xá diễn ra vào ngày mồng 3/2 (âm lịch) hàng năm. Đền Ngọc Xá đã được UBND tỉnh xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa theo Quyết định số 08/QĐ-UB, ngày 27/1/1995.
